Gewone horloges horen niet onder water
Horloges die zijn gemaakt voor normaal dagelijks gebruik, zijn in principe niet geschikt om ermee onder water te gaan. Zowel mechanische als elektronische uurwerken bevatten namelijk een aantal belangrijke onderdelen die kunnen roesten. Hierbij valt bijvoorbeeld te denken aan het gelijkzetmechanisme, het datum- en wijzerwerk en de schroeven die van blank staal zijn vervaardigd. Roestschade wordt voornamelijk aangetroffen bij de kastopening van de gelijkzet- of opwindknop en onder de wijzerplaat.
Luxe horloges en vocht
Vooral de luxer horlogetypen, zoals die met extra platte, gouden of zilveren kast, hebben vaak geen extra voorzieningen die het uurwerk tegen het binnen dringen van vocht beschermen. Deze 'luxe horloges' dienen dan ook tijdens het dragen te worden ontzien, zodat ze niet in aanraking komen met vocht.
Er kan vocht in het uurwerk komen als het horloge in aanraking komt met water. Maar het komt ook bijvoorbeeld voor bij sportactiviteiten waarbij overmatige transpiratie optreedt, waardoor er zich op de pols (onder het horloge) een laagje vocht vormt dat in de horlogekast kan binnendringen. Ook tegen zogenaamd spatwater, dat kan voorkomen bij het handen wassen of het sproeien van de tuin, zijn deze horlogekasten niet beschermd. De zogenaamde luxer horloges moeten dus met gepaste zorg worden behandeld.
Ter illustratie: men gaat ook niet de tennisbaan op met dure lakschoentjes aan !!
Wat is precies "waterdicht"?
Als een horlogekast op het achterdeksel een aanduiding draagt die aangeeft dat het horloge enigszins waterdicht is, dan betekent dit dat aan de kast voorzieningen zijn aangebracht die het uurwerk beschermen tegen het binnendringen van vocht. Bij dergelijke horloges is het glas geperst in een kunststof pakking. De achterdeksel en de eventuele losse glasrand zijn eveneens voorzien van een afdichting, net als het gelijkzetknopje (de kroon) en eventuele andere knoppen (drukkers). Deze knoppen zijn gemonteerd op een as die door een buisje (tube) loopt, dat uit de horlogekast steekt. In de knop bevindt zich een pakking die om de tube heen sluit (zoals de hoed van een paddestoel over de steel hangt). Bij enkele modellen bevindt deze afdichting zich inwendig in de tube.
Hoe waterdicht is waterdicht?
Van fabrieks wege wordt de mate van waterdichtheid van horloges veelal aangegeven door middel van symbolen of tekst. Zo treft men symbolen aan als een douchekop of visje, naast vele verschillende aanduidingen zoals waterresistant, waterproof en watersealed, al dan niet met toevoeging van druk of diepte eenheden zoals 3-5-10-20 Atm. (of bar) en 30-50-100 en 200 m. Deze waarden zijn testnormen van de waterdruk waarmee de horlogekast in de fabriek is getest, bij kamertemperatuur. Ze houden geenszins in dat de waterdichtheid van zo'n kast onder alle omstandigheden tot die waterdruk gegarandeerd kan worden. Hierover bestaan bij de consument vele misverstanden; het is dan ook van het grootste belang dat bij de verkoop de juiste voorlichting wordt gegeven.
Valkuil: temperatuurverschillen
Temperatuurverschillen vormen een verraderlijke factor die veel lekkages veroorzaakt bij zogenaamd waterdichte horloges. Een 'waterdichte' kast die geschikt is om dagelijks mee te douchen, bijvoorbeeld, kan volkomen vollopen met water wanneer de gebruiker er op vakantie mee gaat zwemmen. Wanneer er met het horloge gedoucht wordt, is de temperatuur van het water ongeveer gelijk aan die van de horlogekast. Wanneer dit horloge echter wordt opgewarmd in een lekker tropisch zonnetje, kan de temperatuur in de kast wel oplopen tot 50°C of nog warmer. Komt het horloge plots in aanraking met water met een temperatuur van 20°C, krijgt de horlogekast een enorme klap door het relatief grote temperatuurverschil. Een kast die niet speciaal geconstrueerd is voor zulke omstandigheden, zal dan gaan lekken en vol water lopen.
Waterdichtheid in de praktijk
De eerdergenoemde fabrieksaanduidingen voor de mate van waterdichtheid van een horloge kunnen in de praktijk als volgt worden vertaald:
3 Atm/ 30 meter (ook wel waterresistant o.i.d. genoemd): bestand tegen regen of spatwater.
5 Atm/ 50 meter: iets beter bestand tegen water, volgens de fabrikant geschikt om mee te zwemmen, in de praktijk blijken ze er vaak toch niet goed tegen te kunnen i.v.m. temperatuurverschillen.
10 Atm/100 meter: deze horloges zijn geschikt voor de meeste watersporten, zoals zwemmen, zeilen en snorkelen in ondiep water. Ze zijn echter ongeschikt voor torenspringen of duiken met perslucht. Ook hier moet weer voor temperatuurverschillen worden opgepast.
20 Atm/200 meter of meer: deze horloges zijn geschikt voor alle vormen van watersport en duiken.
De aanduidingen waterresistant, waterproof etc. zijn niet eenduidig gedefinieerd en worden door elkaar heen gebruikt. Ze zeggen dus weinig of niets over de mate van waterdichtheid van een horloge.
Een ander probleem vormen de zgn. sporthorloges ook wel chronograven genoemd. Deze horloges hebben meestal een grote hoeveelheid knopjes en kroontjes en daarmee ook weer een veel grotere kans op lekkages.
Zeker de laatste jaren zijn deze horloges heel populair geworden en worden ze voor steeds lagere prijzen aangeboden. Deze lagere prijs houdt uiteraard ook een slechtere kwaliteit van de kast in en dus ook weer een grotere kans op lekkages.
Onderhoud van waterdichtheid
Horloges zijn onderhevig aan diverse invloeden die de afdichting van de horlogekast en daarmee de waterdichtheid van het horloge kunnen schaden. Om deze reden kan de waterdichtheid van horloges nooit gegarandeerd worden.
Pakkingen slijten alleen al door het gebruik van de knoppen en drukkers die ze afdichten, en ook door het openen en sluiten van de horlogekast bij bijvoorbeeld het vervangen van de batterij. Ook kunnen pakkingen op termijn uitdrogen of verteren, dit laatste onder meer door zuren die in de transpiratie voorkomen en door blootstelling aan chloor- of zeewater. Ook zeep en shampoos welke bij het douchen gebruikt worden, zijn ontvetters en zorgen voor een snellere veroudering van de pakkingen.
Het komt nogal eens voor dat een kroon of drukker van een horloge wordt gestoten of door een andere oorzaak een klap krijgt, vaak zonder dat de drager van het horloge zich hiervan bewust is. Als de betreffende kroon of drukker hierdoor ontzet is geraakt (hetgeen lang niet altijd zichtbaar is) en niet meer precies op de kast aansluit kan dit tot lekkage leiden. Om deze risico's zo veel mogelijk te verkleinen, worden kronen, drukkers en andere knoppen vaak in de horlogekast verzonken aangebracht.
Garantie van de importeur
De meeste importeurs garanderen hun horloges met 1 jaar op waterdichtheid. Ook de importeur weet dat het eigenlijk niet mogelijk is om deze garantie te geven, maar zien het als een soort service welke door de verkoper als een verkoopargument kan worden gebruikt. Van elke 100 horloges komen er maar een paar terug met vochtproblemen. De kosten voor deze service betaald de klant uiteraard zelf doordat dit in de verkoopprijs is meegerekend.
Voor de individuele horlogemaker is het dan ook niet mogelijk om een horloge waterdicht te garanderen. Mocht het fout gaan gedurende de eventuele garantietermijn, dan is de horlogemaker verplicht om voor de directe en daaruit voortkomende kosten, zorg te dragen. De directe kosten van het horloge zijn vaak nog wel te overzien, maar wanneer er door een niet goed functionerend horloge een duikongeluk zou ontstaan, zijn de kosten uiteraard niet te overzien. Wanneer het horloge dus gegarandeerd waterdicht moet zijn is het dus het eenvoudigst om het door de importeur te laten repareren. Dit voorkomt eventuele aansprakelijkheid van de individuele horlogemaker voor schade, maar brengt natuurlijk wel extra behandelings- en verzendkosten met zich mee.
Speciale duikershorloges
Horloges die voor hobby of (semi)professioneel duiken worden gebruikt, dienen aan een testnorm van minimaal 20 Atm. te voldoen. De kasten van dergelijke horloges zijn zo geconstrueerd dat ze niet alleen een hoge waterdruk kunnen weerstaan, maar ook ernstige temperatuurschommelingen. De glazen zijn veel dikker, de kasten zijn veel zwaarder en de afdichtingpakkingen zijn veel zwaarder uitgevoerd dan bij 'normale' horloges. De achterdeksel van dergelijke horloges is afgesloten met op z'n minst een schroefsluiting.
De kroon, waarin zich meerdere afdichtingen bevinden, is veel groter dan bij andere horloges en dient na het bedieningsgebruik weer aan de kast te worden vastgeschroefd om een extra goede afsluiting te verkrijgen en het lekkagerisico van stoten te verkleinen. Voor het garanderen van de waterdichtheid van deze horloges is regelmatig professionele zorg vanzelfsprekend en een eerste vereiste. Een jaarlijkse controle is hiertoe noodzakelijk. Aangezien het hierbij om daadwerkelijke garantie op termijn handelt, kan (zoals hiervoor al aangeduid) het testen en garanderen van de waterdichtheid het beste aan de officiële importeur worden overgelaten.
Condensvorming
Ook bij goed afgesloten, waterdichte horlogekasten is het mogelijk dat er condens optreed aan de binnenkant van het glas. Dit betekent niet noodzakelijkerwijs dat het horloge 'lek' is. Condens kan namelijk ook ontstaan wanneer het horloge plotseling afkoelt. Wanneer een horloge bijvoorbeeld tijdens het skiën onder een jack wordt gedragen (en men zich behoorlijk inspant), kan de kast behoorlijk warm worden. Wordt het horloge vervolgens plotseling aan een koude omgeving blootgesteld, dan koelt het glas sneller af dan de metalen kast, die door de lichaamstemperatuur wordt verwarmd. Het vocht dat zich in de lucht in de horlogekast bevindt, kan dan condenseren en een lichte waas vormen aan de binnenzijde van het glas. Zodra het glas weer op temperatuur is gekomen zal dit waasje vanzelf weer verdwijnen. Is er echter sprake van echte druppels aan het glas, dan is de kast waarschijnlijk toch niet goed waterdicht. Om roestschade aan het uurwerk te voorkomen, moet daar (liefst snel) iets aan gedaan worden.
Voorlichting
Het is van het grootste belang dat de klant goed en duidelijk wordt voorgelicht over de waterdichtheid van zijn horloge. In belang zijn daarbij de gebruiksmogelijkheden, voorzorgsmaatregelen en onderhoud. Dit geldt zowel bij de verkoop van nieuwe horloges als bij het afgeven van een horloge na een reparatie. Bij nieuwe horloges
zit altijd een gebruiksaanwijzing/garantiebewijs, hierin staan heel veel tips en adviezen en wat een klant mag verwachten van z'n horloge, lees voor de aardigheid eens zo'n boekje en zie met welke vage omschrijvingen de fabrikant een consument bestookt. Het is dan ook aan de consument om zelf even na te denken en te begrijpen, dat aan een horloge van 100 euro nooit dezelfde eisen gesteld mogen worden als aan een van 500,- of meer.
Bij bijvoorbeeld een dure duikvakantie wordt nog veel te veel bezuinigd op een goedkoop horloge, wat raar is, want je laat je plezier, of misschien zelfs je leven toch niet van een goedkoop horloge afhangen?
Onze mening is dan ook dat een deel van de problemen zeker bij de consument ontstaan, wanneer zij een horloge aanschaffen dat niet past bij hun verwachtingen.
Hopelijk draagt deze uitleg er onder andere toe bij dat het fabeltje dat 3 of 5 Atm. horloges 100% waterdicht zijn, uit de wereld verdwijnt. We hopen dan ook dat de mensen gaan inzien wat het gevolg van vocht voor hun horloge kan betekenen, en zodoende iets zuiniger met hun horloge omspringen.